Dobiegł końca trwający prawie 5 miesiący gruntowny remont naszych zabytkowych parafialnych organów. Poniżej zamieszczamy trochę informacji na temat samych organów oraz przebiegu dokonanego remontu.
Organy dla biegonickiej parafii zostały zbudowane przez prężnie działającą na terenie
obecnej Małopolski firmę Tomasza Falla ze Szczyrzyca, w 1910 roku. Usytuowane były wtedy najprawdopodobniej przy balustradzie chóru muzycznego. W 1929 roku, organy zostały przebudowane przez ucznia budowniczego – Bartłomieja Ziemiańskiego, który przemieścił cały instrument w głąb chóru, dodając mu wolnostojący stół gry, przy którym organista mógł grać przodem do ołtarza.
Od tego czasu pewne prace przy tych organach były podejmowane kilkukrotnie. Biorąc pod uwagę nawarstwienia tych prac, mniej lub bardziej dokładnie wykonanych, podjęto decyzję o wykonaniu konkretnych działań organmistrzowskich, by instrument mógł w pełni i sprawnie funkcjonować przez kolejne lata. Głównym celem i założeniem obecnego remontu, jest zachowanie jak najwięcej oryginalnej materii, ingerując jedynie tam, gdzie jest to niezbędne. W 2023 roku projekt remontu oraz kosztorys przedstawiła Firma Organmistrzowska Mateusza Jabłońskiego. Po analizie projekt ten został zatwierdzony przez Wydział Muzyki Kościelnej Kurii Diecezjalnej w Tarnowie oraz Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie Delegatura w Nowym Sączu (nasze organy są wpisane do rejestru zabytków). W lutym 2024 roku rozpoczęto prace przy organach. W tym celu zostały one całkowicie rozebrane a po remoncie złożone na nowo.
Najważniejsze prace jakie zostały przeprowadzone w trakcie remontu to:
– pozyskanie odnowionego dawnego brzmienia organów, ponieważ poprzez wieloletnie zanieczyszczenie i destrukcję części piszczałek, straciły one swoją spójność brzmieniową i intonacyjną. Każda piszczałka z osobna została wyczyszczona, umyta, a wszelkie ich niedomagania i zniszczenia naprawione lub zrekonstruowane.
– traktura, czyli szereg mechanizmów odpowiadających za uruchamianie dopływu powietrza do piszczałek zarówno sekcji manuału (klawiatury ręcznej) oraz pedału (klawiatury nożnej), częściowo była niesprawna i rozregulowana, uniemożliwiając wykorzystanie instrumentu w pełni. Wymieniono osprzęt regulacyjny traktury tonowej na nakrętki skórzane z prętami gwintowanymi, tak jak to stosowano w czasach budowy.
– Wiatrownice, czyli duże skrzynie z licznymi zaworami, na których bezpośrednio stoją piszczałki, posiadały liczne spękania wewnętrzne, czego skutkiem była gra kilku sąsiednich dźwięków po naciśnięciu tylko jednego klawisza. Po skrupulatnych pracach warsztatowych nad wiatrownicami i przelewaniu ich kilkukrotnie w całości naturalnym, płynnym klejem na gorąco pochodzenia zwierzęcego, zostały uszczelnione i działają prawidłowo.
– Układ powietrzny, czyli zespół konduktów i kanałów drewnianych doprowadzających powietrze do wiatrownic, wykazywał wiele nieszczelności, dlatego po demontażu został pomalowany i uszczelniony farbą klejową na gorąco, a wszelkie jego połączenia zostały uszczelnione naturalną skórą owczą. Dmuchawa, tłocząca do układu powietrznego tzw. „wiatr organowy” poddana została renowacji i umieszczona w nowej, wygłuszającej obudowie. Dzięki temu cały układ powietrzny jest szczelny, efektywny w działaniu i cichy.
– Stan techniczny i wizualny samego stołu gry, dodanego przez Bartłomieja Ziemiańskiego, pozostawiał przez ostatnie lata wiele do życzenia. Od, miedzy innymi, zużytych i wytartych klawiatur (manuałowej i pedałowej), zniszczeń obudowy, po zacierające się wewnątrz mechanizmy tonowe i rejestrowe.
Stół gry został w warsztacie zdemontowany do najdrobniejszego elementu, klawiatura manuałowa została poddana kompleksowej renowacji wraz z dodaniem pokrycia z kości i hebanu, klawiatura pedałowa została zrekonstruowana w całości w stylu Falla, a całość obudowy odnowiona i pokryta woskiem twardym olejnym.
Po wykonaniu powyższych działań widać i słychać oczekiwane efekty. Odnowione organy powinny służyć parafii i chwalić Boga jeszcze wiele lat.
Można jeszcze dodać, że:
Jest to o tyle wartościowy instrument, iż organy Tomasza Falla, budowniczego biegonickich organów, znajdują się także w Bazylice Mariackiej w Krakowie.
Wybrane zdjęcia z prac można zobaczyć w Galerii: https://www.parafiabiegonice.pl/fotogaleria/?album=14&gallery=122
Osoby pragnące zobaczyć jeszcze więcej szczegółów prac – stan organów przed, w trakcie i po remoncie zapraszamy :
https://drive.google.com/drive/folders/1BHSJusxTByX8UGVlbcB3semSLwEEpjwi?usp=sharing
Można także zobaczyć wyremontowane organy i posłuchać krótkiego koncertu:
https://www.youtube.com/watch?v=XaQJdSR7S5E
Całkowity koszt remontu organów wyniósł 120.000 zł. Do zapłaty brakuje nam jeszcze 18.000 zł. Niestety – mimo złożenia stosownych wniosków nie udało się na przeprowadzane prace uzyskać żadnego dofinansowania. Mamy nadzieję, że dzięki ofiarności parafian brakującą kwotę uda się możliwie szybko zebrać.